Günümüz gelişen şartları doğrultusunda, kişilerin doğum zamanında yaşadıkları ağrının şiddetini azaltmak ilaçlar ve psikolojik uygulamalar ile sağlanabilmektedir. Sezaryen uygulamalarda kullanılan en yaygın anestezi çeşitlerin biri genel anestezidir.
Fakat günümüzde genel anestezi uygulaması yerini yavaş yavaş lokal anestezi uygulamalarına bırakmaya başlamaktadır. Sezaryen doğumlarda anne ve bebeğin temas edebilmesi annenin bebeğinin doğumunu görebilmesi için tercih edilen yöntemlerden bir diğeri de, epidural anestezi ve spinal anestezi uygulamasıdır. Doğumda uygulanan anestezi tercihleri genel olarak iki sınıfa ayrılmaktadır. Bölgesel anestezi ve genel anestezi olarak iki gruba ayrılan bu seçenekler kendi içinde de gruplara ayrılmaktadır. Bu sınıflandırmaları şu şekilde sıralamak mümkündür.
Sezaryen Doğumda Genel Anestezi
Geçmiş dönemlerde genel anestezi uygulamaları, sezaryen doğum sürecinde sıklıkla tercih edilen uygulamalar arasında yer almaktaydı. Şimdi popülerliğini kaybetmeye başlamış olan genel anestezi yöntemi acil ve zorunlu durumlarda tercih edilmekte olan bir işlemdir. Genel anestezi yöntemi sırasında anneler tamamen uyutulması nedeni ile anne bebeğinin doğduğu ana şahitlik edememektedir. Genel anestezi yönteminde en önemli aşamalardan biri entübasyon adını alan işlemden oluşmaktadır. Anne adaylarının ağız boşluğundan solunum yoluna doğru ilerletilmekte olan entübasyon tüpü, anne adayının oksijen alışverişi yapmasını sağlamaktadır. Doğum sonunda entübasyon tüpü çıkartılmaktadır ve anne adayının tüm reflekslerinin geri gelmesi sağlanmaktadır. Birçok operasyonda olduğu gibi genel anestezi uygulamasında da bulunan bazı riskler bulunmaktadır. Yeni doğan sorunları, aspirasyon, aşırı kanama ve zor entübasyon bu riskler arasında ilk sıralarda yer almaktadır.
Sezaryen Doğumda Bölgesel Anestezi Uygulamaları
Sezaryen doğum sırasında anne adaylarına sunulmakta olan iki seçenek bulunmaktadır. Anne adaylarının ihtiyaç, istek ve tercihleri doğrultusunda uygulanabilecek anestezi uygulamaları spinal ve epidural anestezidir. Bu anestezi uygulamalarını şu şekilde sıralamak mümkündür.
Spinal Anestezi Yöntemi
Spinal anestezi uygulaması sırasında anne adayına omur ve bel bölgesinden, omuriliği çevrelemekte olan zar bir iğne yardımı ile ilaç verilmektedir. Bu işlemde anne adayının belinden aşağı bölgesi tamamen hissiz bir hal almaktadır ve bacaklar hareket edemez hale gelmektedir. Doğumdan sonra anne adaylarının bacaklarındaki hissizlik ve hareketsizlik dört ile altı saat boyunca devam etmektedir. Günümüzde birçok sezaryen uygulaması, bu anestezi yöntemi kullanılarak tamamlanmaktadır. Anne adayları spinal anestezi yöntemi ile doğum anında uyanık olmakta ve bebeklerinin doğumuna şahitlik edebilmektedir. Ayrıca sezaryen uygulamaları sırasında genel anestezi uygulanmamış olması, bebeğe anestezik maddelerin geçme riskinin ortadan kalkmasını sağlamaktadır.
Epidural Anestezi Yöntemi
Epidural anestezi yöntemi sırasında, omurilik ve omurilikten çıkan sinirleri sarmakta olan dura adındaki zarın etrafına lokal anestezi ilaçları uygulanmakta ve bu sayede beyin bölgesine iletilmekte olan ağrının iletilmesi engellenmektedir. Epidural anestezi sayesinde alt omurgada bulunmakta olan sinir liflerinin bloke edilmesi ve vücudun, alt yarısında bulunan duyuların azalması sağlanmaktadır. Bu uygulama sayesinde ağrı duygusunun ortadan kalkması sağlanıyor olsa da, anne adayının operasyon sırasında dokuların çekilmesi, dokunma ve gerilme gibi duyguları hissetmesi engellenmektedir. Temel amacı vücudun istenilen alanlarındaki ağrı hissinin ortadan kalkmasını engellemek olan epidural anestezi uygulamasındaki amaç, duyu kaybını engellemekten çok ağrı hissini ortadan kaldırmaktadır. Bu nedenle yapılan uygulama sayesine sıcaklık ve dokunma gibi duyulardan etkilenilmemektedir.
Epidural Anestezi Tekniği Nasıl Uygulanmaktadır?
Doğum sancılarının başlaması ile birlikte hastaneye gelen anne adaylarına epiduralden önce, serum tedavisi yapılmaktadır. Yan ya da oturur pozisyona alınan anne adayından sırtı kamburlaştırılması ve hareketsiz kalması istenerek, epiduralden yüksek verim elde edilmesi sağlanmaktadır. Bel bölgesine lokal anestezi ilaçları uygulanmakta ve omuriliği sarmakta olan zar arasındaki alana iğne ile plastik bir katater yerleştirilmektedir. Uygulama sırasında iğnenin çıkartıldığı kataterin bırakılması ile doz tekrarlanması sağlanabilmektedir.
Epidural Anestezi Tekniğinin Olumsuz Yanları Nelerdir?
Epidural anestezi uygulaması annenin doğum anına birebir şahit olmasını sağlaması sayesinde son dönemlerde sıklıkla tercih edilmekte olan uygulamalar arasında yer almaktadır. Her işlemin olduğu gibi epidural aneztesi uygulamasının da bazı olumsuz yanları bulunmaktadır.
- Epidural anestezi uygulamasının, en eksi yanlarından biri kişilerin kan basıncının aniden düşmesine neden olabilmesidir. Bu nedenle anne adaylarına epidural anestezi verilirken, kan basıncının sürekli olarak takip edilmesi gerekmektedir.
- Epidural anestezi uygulaması sonrası, omurilik sıvısının azalmasına bağlı baş ağrıları sıklıkla gözlemlenen sorunlar arasında yer almaktadır. Bu baş ağrıları spinal anestezi tekniğinde daha sık gözlenmekte olan bir durum olsa da, epidural anestezi uygulamasında da gözlemlenebilmektedir.
- Epidural anestezi tekniği sonrası anne adaylarının ıkınma da zorluk yaşadığı görülebilmektedir. Ayrıca kulak çınlaması, bulantı, titreme ya da idrar yaparken yanma gibi yan etkilerde epidural sonrası gözlemlenebilmektedir.
Epidural Anestezi Hangi Hallerde Uygulanmaz
Epidural anestezi tekniğinin, uygulanamayacağı bazı haller bulunmaktadır. Bu uygulamanın yapılamayacağı halleri şu şekilde sıralamak mümkündür.
- Doğumun hızlı bir şekilde ilerlemesi ve katater uygulamasının yapılabilmesi için zaman olmayan durumlarda.
- Rahim açıklığının dört santimetreye ulaşmadığı durumlarda.
- Anne adaylarının aspirin ve kan seyreltici gibi ilaçları kullanması durumunda.
- Olası şok tablosu ve aşırı kanama halleri söz konusu olduğunda.
- Anne adaylarının en son kan sayımı sonucunun ve kan pulcuklarının düşük olması gibi hallerde, epidural anestezi tekniğinden faydalanılamaz.
Epidural Anestezi Faydaları Nelerdir ?
- Epidural anestezi tekniği, doğum süreci uzunluğu göz önüne alındığında anne adayının çok daha konforlu bir doğum serüveni geçirmesini sağlamaktadır.
- Anne adayları doğum anı boyunca tamamen bayılmaması sayesinde, bebekleri ile eşsiz bir deneyim yaşama fırsatına sahip olmaktadır.
- Epidural anestezi tekniği, anne adaylarının doğum süreci boyunca gevşemesini, rahatlamasını, dinlenmesini ve doğum anında daha güçlü bir şekilde ıkınma evresine hazırlanmasını sağlamaktadır.
- Epidural anestezi uygulaması sayesinde anne adayları doğum sürecinde aktif bir rol üstlenmektedir.
Spinal Anestezinin Uygulanamayacağı Haller ve Spinal Anestezinin Yan Etkileri
Spinal anestezi uygulaması bel fıtığı geçmişi bulunan, bazı önemli cilt hastalıkları bulunan, pıhtılaşma sorunu yaşayan, bel ve bel çevresinde enfeksiyon bulunan anne adaylarına uygun bir anestezi yöntemi değildir. Spinal anestezi sonrasında sıklıkla görülmekte olan yan etkiler bulunmaktadır. Baş, sırt ve bel ağrısı spinal anestezi yan etkileri arasında ilk sıralarda yer almaktadır. Kişiler spinal anestezi uygulaması seçip seçmeyeceğine tek başına karar verememektedir. Bu gibi durumlarda anne adayları kesinlikle doğum sürecini takip eden uzmanı ile görüşmeli ve ortak bir paydada buluşmaya çalışmalıdır.
