Aslında bu sorular çok doğal sorular olsa da hastaları bilgilendirmek ve aydınlatmak gerekir. Bu bilgilendirmenin bazı belirli sebepleri vardır. Bunlardan ilki hastanın, hastalık ve tedavi konusunda yeterli bilgiye sahip olmasıdır. Yeterli bilgiye sahip hasta, hastalığı daha iyi kavrayacak ve psikolojik durumunu ona göre hazırlayacaktır.
Öte yandan, tedavi süreçleri hakkında detaylı bilgi sahibi hasta, bu anlamda daha bilgili, hassas ve bilinçli olacaktır. Çünkü kemoterapi çok ciddi bir tedavi sürecini kapsar. Belirli yasaklar ve izinler çerçevesinde gelişir. Çünkü kemoterapi esnasında, insan vücudunun bağışıklığı düşmekte ve diğer mikroorganizmalara karşı zayıflamaktadır. Bu nedenle sert kurallara bağlı olarak gerçekleştiren bir bütünü kapsar. Bu anlamda hastanın bilgili olması, tedavi süreçlerinden en zararsız biçimde çıkmasının anahtarıdır.
Tabii ki bu sorular, tıbbi derin bilgilerden veya sorulardan ziyade, basit ve temel sorulardır. Fakat bu soruların bile yanlış cevaplanması ve hastaların yanlış yönlendirilmesi, çok ciddi sorunlara yol açabilir. Bu sebeple, en sağlam kaynakları gözeterek, bu soruların cevaplandırılması ve hastanın bilgilendirilmesi gereklidir. Kimi zamanda hastanın durumuna göre yanında bilinçli bir hasta bakıcısı olması gerekebilir.
Kanserin Sebepleri Nelerdir?
Kanser oluşumunu tetikleyen birçok etken bulunabilir. Bu etkenlerden bazıları, genetik faktörlerden kaynaklı olmakla birlikte, kişinin yaşantısından kaynaklı etkenler de vardır. Fakat bunların haricinde tamamen çevresel etkenlere bağlı olarak gelişen kanser vakaları da görülür.
- Genetik ve ailesel faktörler
- Sigara, alkol ve uyuşturucu gibi bilumum zararlı alışkanlık
- Uzun sürelerde güneş ışınlarına maruz kalma
- Sağlıksız ve düzensiz beslenme
- Hepatit B ve C, HPV
- Normalden fazla röntgen ışınlarına maruz kalma
- Radyasyona maruz kalma
- Çeşitli kimyevi maddeler
- Hava ve çevre kirliliğine maruz kalma
En Sık Görülen Kanser Çeşitleri Nelerdir?
2022 yılı itibariyle dünyada en çok teşhisi konulan kanser türü, akciğer kanseridir. Yüzde 13 gibi bir rakamla listenin başında yer alır. Daha sonra meme ve kolon kanseri gelmektedir. Bunların oranıysa, sırasıyla %11,8 ve %9,6’dır. Akciğer kanseri, en çok teşhisi konan kanser türü olmakla birlikte, en çok ölüme sebebiyet veren de akciğer kanseridir. Ardından karaciğer ve mide kanseri gelir.
Dünya genelinde erkeklerde en çok prostat ve akciğer kanserleridir. Kadınlarda ise, çağımızın hastalığı olarak da bilinen meme kanseridir. 2022 İtibariyle, ülkemizde görülen kanser türlerinin sırası şu şekildedir: Akciğer kanseri, prostat kanseri, meme kanseri, deri kanseri, mide kanseri, mesane kanseri, kalın bağırsak kanseri, tiroit kanseri, rahim kanseri ve kadın yumurtalık kanseri.
Kanser Belirtileri Nelerdir?
Bu hastalıkta belirtiler, erken safhalarda kendini gösterirken, geç safhalarda da kendini gösterdiği gözlemlenmiştir. Bunun için, ciddi olarak kanserden şüpheleniyorsanız, en yakın zamanda muayene olmanız gerekir. Bunun yanında kanser belirtileri çok fazla değişkenlik gösterebilir. Bunun en büyük sebebi, kanserin de birçok farklı türünün bulunmasıdır. Bunun yanı sıra, bu belirtiler başka hastalıkların da habercisi olabilir. Bu yüzden muayene olmadan endişeye kapılmanıza gerek yoktur. Genel belirtiler şu şekilde olabilir:
- Vücut bölgelerinde şişlik
- İyileşmeyen yaralar
- Ağız bölgesinde ağrısız iyileşmeyen yaralar
- Vücuttaki ben ve siğillerin büyümesi, renk değiştirmesi veya kanaması
- Dışkıda ve idrarda değişiklikler
- Gereğinden uzun süren kabızlık ya da ishal
- Vücut ısısının, normal değerlerin üstünde seyretmesi
Kemoterapi Çeşitleri Nelerdir?
Kemoterapi, bilindiği üzere kanser tedavisinde çok önemli bir sıradadır. Çeşitli ilaçları ve yöntemleri olan bu tedavi, ağır bir tedavi olmasıyla bilinir. Bu yüzden de özellikle kanser hastaları tarafından bu tarz sorular sıklıkla sorulmaktadır.
Neo-Adjuvan Kemoterapi Tedavisi: Bu tedavi yöntemi, tümör ameliyatları öncesinde uygulanır. Ana amacı, tümörün çıkarılması için yapılacak ameliyatın kolay geçmesi ve tümörün kolay çıkarılabilmesi için kemoterapi uygulamaları olarak bilinir. Bu uygulamalar sayesinde, tümör küçülür ve ameliyat için uygun hale gelir.
Adjuvan Kemoterapi Tedavisi: Bu tedavi yöntemi, tümör ameliyatları sonrasında uygulanır. Ameliyat sonrasında, tümörün tekrarlama ya da büyüme riskine karşın, tespitler sonrasında lokal olarak kemoterapi uygulamalarıyla, tümörün büyümesi ya da tekrar nüksetmesinin önüne geçilir.
Palyatif Kemoterapi Tedavisi: Kanserin vücuda yayılması durumunda, tümör oluşumunu engellemek, oluşmuş tümör varsa bunu geriletmek ve kanser belirtilerini ortadan kaldırmak adına uygulanan tedavi yöntemidir.
Kemoterapinin Yan Etkileri Nelerdir?
Günümüzde, kemoterapi esnasında kullanılan ilaçlardan kaynaklı yan etkiler büyük oranda azaltılmıştır. Fakat buna rağmen, bu tedavi yönteminin ağır olmasından kaynaklı bazı yan etkiler gözlemlenebilir. Her ne kadar etkileri azaltılsa da bu ilaçların, sağlıklı hücrelere de zarar vermesinin önüne tam geçilebilmiş değildir.
En sık görülen Etkiler şu şekilde sıralanabilir:
- Mide bulantısı
- Vücutta yorgunluk ve halsizlik
- Mide bulantısına bağlı olarak iştahsızlık
- Mide bulantısına bağlı olarak kusma
- Uzun süreli ishal veya kabızlık
- Saç dökülmesi
- İşitme ya da tat alma duyularında zayıflama
- Bütün vücuda yayılmış olarak çeşitli ağrılar
- Ellerde ve ayaklarda uyuşma
- Kırmızı kan hücrelerindeki yaşanan düşüşle gelişen bitkinlik
- Sarı kan hücrelerindeki yaşanan düşüşle gelişen kanamalar
- Beyaz kan hücrelerindeki yaşanan düşüşle gelişen enfeksiyon riski
Kemoterapi Tedavisi Sırasında Çalışılabilir mi?
Bu sorunun net bir cevabını vermek mümkün değildir. Çünkü bu durum, ilgili hekimin yönlendirmelerine göre değişiklik gösterecektir. İlgili hekim ise, hastalığın ve hastanın durumuna göre bir karar vermektedir.
Birçok kanser hastası, ilgili hekimin uygun gördüğü kurallar çerçevesinde, tedavi planlarını aksatmadan çalışabilirler. Bunun haricinde, gündelik yaşamına aksatmadan devam edebilir. Bazı kanser hastaların da ise durum çok farklı olabilmektedir. Kanserin türü ve yayılma durumu gözetilerek uygulanan tedavi yoğunluğu ve yan etkileri sebebiyle, hastanın çalışmasına izin verilmez. İzin verilse dahi, hastanın çalışacak durumu olmayabilir.
Fakat bütün bunların dışında bir kanser hastası ne olursa olsun, tedavi süreçleri boyunca olduğunca günlük yaşamından soyutlanmalı ve buna göre hareket etmelidir.
Kemoterapi Sırasında Cinsel Hayat ve Hamilelik
Kemoterapi tedavisinin, cinsel hayata ve doğurganlığa karşı ciddi etkileri olabilmektedir. Bu anlamda dikkatli olunması gereklidir. Özellikle kadınlarda, adet döngüsünün aksaması gibi problemler görülebilir. Hatta aksaması bir kenara dursun kalıcı olarak adet döngüsü bozulabilir ve tamamen adet kesilebilir. Bu adet kesilmesi, bazı hastalarda geçici de olabilmektedir. Fakat kalıcı olan hastalar, çoğunlukla kısırlık gibi sorunlarla baş başa kalmaktadır. Bunların haricinde, yine kadınlarda terleme, vajinal kuruluk ve ateş gibi menopoz sorunları da gözlemlenebilir.
Erkek hastalarda, sperm sayılarını azaltabilir. Bu durum çoğu zaman geçici olabileceği gibi, tıpkı kadınlarda adet döngüsünün kalıcı olarak kesilmesi gibi erkeklerde de sperm sayını kalıcı olarak düşebilmektedir. Bu durumda, özellikle testis kanseri olan hastaların, ilerde baba olma isteklerinin olması halinde, kemoterapi tedavisi öncesinde spermlerini sperm bankasında saklaması önerilmektedir.
